Korozyon

Korozyon Nedir?

Korozyon, metallerin bulunduğu ortam şartlarında kimyasal veya elektro kimyasal reaksiyonlar sonucunda bozulmasıdır. Korozyon kelimesi dilimize yabancı dillerden gelmiş olup, Türkçe’de aşınma, çürüme, paslanma, bozulma ve yenim gibi sözcükler ile aynı anlama gelir. İnşaat sektöründe korozyon,  donatının paslanarak mukavemetini yitirmesi durumudur.

Korozyon Nasıl Meydana Gelir?

Halk dilinde paslanma olarak bilinen korozyon, elektro kimyasal etkilerin sonucunda malzemede oluşan kütle kaybıdır. Beton ilk döküldüğünde, donatıyı sararak paslanmaya karşı korur. Beton içindeki yüksek alkali ortamı, donatı çeliğine sıkıca yapışır ve bir film oluşturarak korozyonun önüne geçer. Ancak zamanla titreşim, sarsıntı gibi etmenler, mekanik yorgunluk ve dış ortam şartlarından dolayı betonda mikroskopik çatlaklar oluşur ve giderek büyüyerek rutubet, dış ortamdaki korozif madde ve gazlar, CO2, havadaki baca ve ekzos gazlarının sızmasına neden olur. Bu sızıntılar ve oksijenin korozif etkisi gibi nedenlerden dolayı donatı paslanır, kesiti azalır ve mukavemeti düşer. Betonu oluşturan bileşenler de zaman zaman tepkimeye yol açar. Bu gibi iç korozyon olayları da donatının paslanmasına neden olabilir. Oluşan paslanma, demirin hacmini artırarak, betonda çatlamalara neden olabilir. Korozyon özellikle rutubetin etkili olduğu dış cephelerde, çatı altlarında, bodrum katlarında, köprü, viyadük, baraj gibi su yapılarında, denize yakın yerlerde, baca ve ekzos gazlarının yoğun olduğu yerlerde, endüstriyel kirlenmenin yaşandığı bölgelerde ve tuzlu deniz kumunun kullanıldığı yapılarda görülür.

Korozyonun Önemi

Korozyon nedeni ile malzemeler istenmeyen değişimlere uğrayarak maddi ve sağlık yönünden zararlara neden olmaktadır.  Son yıllarda ekonomik ve sosyal açıdan büyük önem kazanan korozyon ile ilgili araştırmalar artmaktadır. Araştırmalar sonucunda, Türkiye’deki korozyon kayıplarının GSMH’nın(Gayri Safi Millî Hasıla) %4.36’sına eşit olduğu görülmüştür. DIE’nin (Devlet İstatistik Enstitüsü) 2000 yılı rakamlarına göre Ar-Ge harcamalarının GSMH içindeki payının ~%0,64 olduğu da dikkate alınırsa, konunun önemi açıkça görülür. Betonarme yapılarda, korozyondan kaynaklanan hasarlar ve bu hasarların onarımı için ayrılması gereken bütçenin büyüklüğü, korozyon için alınması gereken önlemlerin önemini ortaya koymaktadır. ( BETONARME YAPILARDA KOROZYON ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ VE HASAR TESPİTİ – Nabi Yüzer)

Yapılan araştırmalar sonucunda Dünyamızın yıllık korozyon kaybının 4.4 trilyon dolar civarında, Türkiye’nin toplam kaybının 45.6 milyar dolar civarında olduğu tespit edilmiştir. ABD’de çeliğin korozyonundan kaynaklanan yıllık kayıp 70 milyar dolara yakın bir değerdedir. Korozyon sadece ekonomiyi değil, sağlığı da tehdit ediyor. Dünyada 14 milyon ton üretimi olan demir çelik korozyona uğrayarak, en başta insan olmak üzere pek çok canlını yaşamını tehlikeye atıyor.(Milliyet)

Korozyonun ciddiyeti açık bir şekilde ortadadır. Bu nedenle kullanılacak malzemenin yeterliliği deneyler ile test edilmelidir ve korozyonu önleyici diğer tedbirler alınmalıdır.

Korozyonun Hızı Nelere Bağlıdır?

Çelik genellikle oksijen ve suyun bulunduğu her ortamda korozyona uğramaktadır. Korozyonun hızı ortam şartlarına göre değişir. Örneğin suyun hızı, alkalinitesi ya da asitliğine, metallerin hareketiyle sıcaklık ya da havalanmadaki artışa, bazı bakterilere veya diğer etkili bazı faktörlere bağlı olarak artabilmektedir. Maddenin saf olmaması da korozyonu hızlandıran etkenlerdendir.  Koruyucu tabakaların kullanılması ise korozyonu geciktirir.

 Korozyon Nasıl Önlenir?

Kaliteli beton ve çelik kullanımı,  kurallarına uygun beton döküm ve bakımı, betonda, katkı türü korozyon inhibitörlerinin kullanılması, yeterli drenajın sağlanması, yeterli paspayının bırakılması, uygun kür yapımı, su/çimento oranının uygun olması, su yalıtımının yapılması, koruyucu kaplamalar kullanılması( örn: epoksi) korozyona karşı alınabilecek başlıca tedbirlerdir.

Katodik koruma, doğrudan donatı korozyonunu önleyen bir yöntemdir.

Boya, korozyona karşı alınacak önlemlerden birisidir. Çünkü hava ile temasın önüne geçer. Her ne kadar zamanla bozulsa da bu çok yavaş olmaktadır. Ancak boya uygulamasından önce yüzeydeki yabancı maddeler (yağ, pas, gres, oksit tabakası vs) temizlenmelidir. Aksi takdirde boya ile yüzey arasında tam temas sağlanamaz ve uzun süreli bir koruma beklenemez. Ayrıca uygun alaşımların kullanılması yine korozyona karşı alınabilecek bir önlemdir.

Korozyon Sonrasında Onarım :

Korozyona uğramış betonun temizlenerek,  kaliteli beton ile yama yapılması,  korozyona uğrayan donatıya kaynak yapılması, korozyona maruz kalan yapının temizlenip, gerekli önlemler alınarak mantolanması, korozyon sonrasında yapılabilecek onarım uygulamalarıdır.