Merhaba arkadaşlar. En çok gelen sorular doğrultusunda yazdığım bloglara devam ediyorum. Metraj işleri de, oldukça sık sorulara maruz kaldığım konuların başında gelmektedir. Bu yazıyla, metraj konusuna genel anlamda giriş yapıp, metraj işine yabancı arkadaşlara çeşitli örneklerle bir takım fikir ve tüyolar vermeye çalışacağım. Devamında gelecek yazılarımda da detaylı metraj bilgileri vermeyi planlıyorum. Şimdiden söyliyim, takipte kalın :)
Bu İçerikte Okuyacaklarınız :
Metraj Nedir?
Eğer bu soruyu soruyorsanız, çok doğru blogdasınız. Çünkü konuya çok yabancısınız ve bu yazıdaki her bilgi oldukça işinize yarayacak. Bakınız TDK metraj için ne diyor :
metraj
isim, matematik Fransızca métrage1. isim, matematik Metre olarak uzunluk 2. Metre ile ölçme
Adı Fransızcadan geldiği için, metre kelimesinden türemiştir. Bunun sebebi de, dilimizde ilk metre ile yapılan ölçümler için kullanılmış olsa gerek. Ancak bu sizi yanıtlmasın. Sadece uzunluğa dayalı değil, ağırlık, adet gibi ölçüler için de genel anlamda metraj tabiri kullanılmaktadır.
Ekşisözlük‘te, bu işten çok canı yandığı belli olan bir vatandaş da şöyle tariflemiş :
döşemeye, kirişe,kolona,merdivene ne kadar demir, beton , kalıp gideceğini hesaplama işine denir.sonu yoktur. bir inşaat işinde herşeyin metrajını çıkarmak zorunda kalınabilir kolaylıkla ki bu gerekli bir işlemdir. bazıları pratik olarak 2 dakikada hesaplayabilirken bazıları günlerce en ufak detayına kadar veri girişinde bulunur. insanın ömründen yiyen bir olaydır dikkatli olmak lazımdır.
İlk bakışta 4 işlem gibi gelebilir. Sonuçta hesaplanan metre, m2, m3 veya ağırlık. Teoride öyle ancak pratikte o kadar basit değil. Çünkü doğru bir metraj için, metraj yapılan uygulama ve malzemenin kullanımını bilmek gerekmektedir . Aşağıda bunu daha iyi açıklayacağım.
Metraj Hesabı Nasıl Yapılır?
İnşaat işlerindeki ana imalat beton işleridir. Peki beton metrajı nasıl yapılır?
Basit bir yapıyı ele alalım. Beton metrajı hacimsel olarak yapılır, kaç m3 beton döküleceği belirlenir. Sipariş ve fiyatlandırmalar da m3 üzerinden yapılır. Beton metrajının ana unsurları, temel, kolon, kiriş ve döşemelerdir.
20 metreye 30 metre ebatlarında, 60 cm yüksekliğinde radye temelimiz var diyelim. 12 adet, 6 metre yüksekliğinde 50cmx50cm ebatlarında kolonumuz, 17 adet de kirişimiz. Kiriş uzunlukları 9 metre, ebatları ise 20×40 cm. Döşeme kalınlığımız da 10 cm. ( arkadaşlar adet ve ölçüler hesaplaması kolay olsun diye rastgele uyarlanmıştır.) Şimdi beton hesabımızı yapalım.
Örnek Metraj Tablosu :
Taşıyıcı Türü | Adet | En (m) | Boy (m) | Yükseklik (m) | Beton Hacmi (AdetxEnxBoyxYükseklik m3) |
Radye Temel | 1 | 20 | 30 | 0,6 | 360 |
Kolon | 12 | 0,5 | 0,5 | 6 | 18 |
Kiriş | 17 | 0,4 | 9 | 0,1 | 6,12 |
Döşeme | 1 | 20 | 30 | 0,1 | 60 |
Toplam : | 444,12 |
Gördüğünüz gibi, böyle bir yapı için toplam beton miktarı 444,12 metreküptür. Şimdi burada sormanız gereken soru, neden kiriş yüksekliğini 0.1 aldım, hani 20 cm’di? Evet ama döşemeyi komple alan olarak hesaba kattım (20×30 m) Bu hesabı yaparken aslında kirişlerinde 10 cm’lik yüksekliğini döşeme içerisinde hesapladım. 20 cm alırsam mükerrerlik olacaktı, 10 cm olarak kabul ettim.
Eğer betonu hesaplarken içerisindeki demirin hacmi nereye gitti diyorsanız, pompa-mikser döküm sirkülasyonunda bir kısım beton zayi olur, ona sayabilirsiniz.
Yukarıdaki tablo aslına bakarsanız excelde 2dk içerisinde oluşturuldu. Yani metraj çıkarmak işin en kolay kısmı :) Önemli olan projeyi okumak, ölçüleri alabilmek ve kiriş-döşeme hesabında benim yaptığım gibi pratik sistemler oluşturacak düzeyde proje ve uygulamaya hakim olmak.
Şimdi aynı yapının kalıp hesabını yapalım. Kalıpta işler biraz daha değişiyor, proje okuma ve uygulama bilgisi daha çok ön plana çıkıyor. Hele de kırık ölçü yapıyorsanız. Kırık ölçü nedir? diyorsanız, özetleyecek olursak, örneğin döşemeyi ele alalım. Düz ölçüde kuş bakışı alan hesaba katılır. 20×30 = 600 m2 kalıp denir. Kırık ölçüde ise beton gören tüm yüzeyler hesaplanır. Burada kiriş kanatları devreye girer, iş birz daha zorlaşır. Kırık ölçü daha doğru hesaptır, işçilik hesaba daha iyi yansıtılır, daha doğru fiyatlandırma olur. Ancak bu hesaba girmek istenmiyorsa, genelde düşük ölçekte iş yapan kalıpçı kalfalarının yaptığı gibi düz ölçü tercih edilebilir. Ancak çok özellikli kalıp imalatı var ise, düz ölçü taşeron için ciddi anlamda sıkıntı yaratabilir. Bu hesapta kırık ölçüye göre işlem yaptık :
Taşıyıcı Türü | Adet | Benzer | En (m) | Boy (m) | Yükseklik (m) | Kalıp Alanı(m2) | Hesap Metodu |
Radye Temel | 1 | 2 | 20 | 30 | 0,6 | 60 | (Adet)x(Benzer)x(En+Boy)x(Yükseklik) |
Kolon | 12 | 2 | 0,5 | 0,5 | 6 | 144 | (Adet)x(Benzer)x(En+Boy)x(Yükseklik) |
Döşeme + Kiriş Taban | 1 | 1 | 20 | 30 | 600 | (Adet)x(Benzer)x(En)x(Boy) | |
Kiriş Kanatlar | 17 | 2 | 9 | 0,1 | 30,6 | (Adet)x(Benzer)x(Boy)x(Yükseklik) | |
Dış Kanat | 1 | 1 | (20+30)*2=100 | 0,1 | 10 | ||
Toplam : | 844,6 |
Radye temelde, kalıp sadece yanlara çakılır, tabanda izolasyon için dökülen koruma betonu kalıp görevi görür. Bu nedenle, kenar uzunlukları x yükseklik hesap edilir. Kolonlarda da yan yüzeylerin alanları hesaplanır. Burada benzere neden 2 adet yazdıgımı soracak olursanız, en=0,5 boy=0,5. Eğer sadece bunları hesaba katarsam 2 yan yüzeyi hesaplamış olurduk. Benzere 2 yazarak, x2 yapıp 4 yan yüzü de hesaba katmış oldum. Döşeme ve kirişte, döşeme ve kiriş tabanlarını yanyana koyarsak 20×30 m2lik alanın tamamını dolduruyor. Bunlara ilave olarak kirişlerin 20 cm yüksekliğindeki kanatları kalıyor. Onları da ayrıca hesaplamak gerekir. Mümkün oldugunca açık yapmaya çalıştım, yine de kafanıza takılan olursa yorum yazarak sorabilirsiniz. Durun daha bitmedi :) Burada hiçbirşey minha edilmedi. Gerçek bir metraj yaparken, merdiven, şaft, asansör vb. boşluklar düşülür. Bunu da hatırlatayım.
Demir metrajı için, çeşitli lispler( autocad lisp) küçük yazılımlar veya ücretli profesyonel programlar bulunmaktadır. Ben yogun demir metrajı yaptıgım zamanlarda şu lispi kullanıyordum : https://www.aykutozdemir.com.tr/insaat/autolisp-nedir-demir-metraji-yapan-lisp.html Ancak gelen yorumlar gösteriyor ki yeni versiyonlarda artık çalışmayabiliyor. Yine de denemek isterseniz indiriniz, ancak yapamadım diye yorum yazmayın :) Dediğim gibi uzun yıllardır kullanmıyorum, çalışmıyor olabilir yeni sürümlerde. Yazı da anlattım nasıl kullanılacagını. Eğer benim paylaştığım lisp çalışmıyorsa internette demir metraj lispi diye aratarak güncelini bulabilirsiniz. Şuan çok ihtiyacım olmuyor ancak olduğu zaman Autocad Data Extraction özelliğini kullanıyorum. Autocad ile metraj çıkarma konusunda bu da oldukça işe yarayan bir özellik. Aslına bakarsanız ekteki lisp de arka planda aynı işi yapıyor. Bu özelliği biraz kurcalayın, Seçili değerleri dışarı excel formatında aktarmanıza yarıyor. Bir takım layer kapatmaları, özgün seçimler vs. yaparak ayıkladıktan sonra bu özellikle uzunlukları dışarı aktarabiliyorsunuz. Sonrasına biraz excel kurcalama ve düzeltmeleri. Biraz çetrefilli bir iş ancak sonrasında %90-95 oranında doğru bir metraj çıkarabilirsiniz. Püf noktası excel cambazlığı. Çünkü verileri 14∅18 L=100 gibi şekillerde çıkarıyorsunuz, bunları ayırıp formülüze etmek gerekir. Pafta pafta hesaplayacak olursanız 2 gününüzü alacak metraj bu şekilde yarım günde halledilebilir. Burada önemli olan konu metrajın ne için hazırlandıgıdır. Hakediş yaparken bunu kullanamayabilirsiniz. Projeniz çok müsait değil ve hata payı artacak ise yanlış sonuçlar doğurabilir. Ancak ön teklif için bir fiyat hesaplaması söz konusu vb. durumlarda pratik bir şekilde tonaj çıkarmanız gerekiyorsa, bu yöntem kullanılabilir. Eğer manuel hesap yapacaksanız – ki ilk başlarken, hem projeye hakim olmak, hem yapılabilecek hataları daha erken teşhis etmek adına, ilk bir kaç metrajı proje üzerinden kendiniz manuel yapınız- aşağıda paylaşacagım tarzda bir metraj cetveli oluşturmakla başlayın.
Demir metrajı yaparken dikkat edilecek konular, sehpalar, çirozlar, ilave donatıları unutulmamalıdır. Bazı proje firmaları demir metrajlarını da koyar. Ancak bunlar her zaman doğru olmayabiliyor. Eğer o tabloları kullanacaksanız bile, mutlaka random olarak bazı yerleri kontrol edip, eğer doğruysa kullanınız. Yeni arkadaşların en sık yaptığı hatalar bunlar oluyor.
Diyelim uzunlugumuz 100 metre çıktı. Duvar yüksekliğimiz de 3 metre. Toplamda 300 m2 alanımız var. Bu yaptıgımız seçim 20 cm genişliğindeki duvarlar içindi. 300×0,2=60 m3 oluyor. Unutmamanız gereken konu yine minhalar. Kapılar, pencereler vs. var ise onların alanlarını hesaplayıp çıkarmanız lazım. Bu şekilde duvar metrajı, seramik metrajı gibi alan ve hacime dayalı çeşitli metrajları kolaylıkla yapabilirsiniz.
Ayrıca metraj çıkararken, Autcad’de Area komutu ile direk alan hesaplayacagınızı unutmayın. Örneğin halı metrajı çıkaracaksınız. Halı olan yerleri polyline ile dönüp, area komutuna tıklamanız ve obje olarak bu çizgiyi seçmeniz yeterli.
Gördüğünüz üzere teoride oldukça basit hesaplamalar. Pratikte ise uygulamayı öğrendikçe daha doğru metrajlar çıkarırsınız. Aşağıda örnek teşkil etmesi açısından bazı metraj cetvelleri paylaşıyorum.
Ayrıca Metraj Nedir? Nasıl Yapılır? adlı .pdf dökümanı da arşivinizde bulunsun:metraj nedir nasıl yapılır
Metraj Cetveli Örnekleri
Yazıyı aşağıdaki örnekler ile bitiriyorum. Umarım faydası olmuştur. Hiçbir firmanın kurumsal kimliği olan özgün formatlarını paylaşamayacağım için, benden örnek .dwg yada excel taleplerinde bulunmamanızı rica ederim.
İyi günler…
Bu içeriği faydalı bulduysanız, sosyal medya hesaplarınızda paylaşarak daha fazla kişinin faydalanmasına yardımcı olabilirsiniz. Ayrıca eklemek veya düzeltmek istediklerinizi yorum olarak paylaşabilirsiniz. Böylece fayda değeri daha yüksek bir içerik oluşmasına siz de katkı sağlayabilirsiniz.
GÜNCEL BİLGİ PAYLAŞIMLARI VE FIRSATLAR İÇİN SOSYAL MEDYADAN TAKİPTE KALINIZ:
Facebook |
İnstagram |
Telegram |
Discord |
Twitter |
Linkedin |
Pinterest |
Youtube
MAİL ABONEMİZ OL!
Tüm içeriklerimizden anında haberdar olabilirsiniz.