Birim Fiyat Kavramı ve Güncel Birim Fiyatlar

Birim Fiyat Nedir?

Maliyet, birçok sektörü doğrudan etkileyen girdilerden biridir. Yapı sektöründe maliyet bilgisi son derece önemlidir, ve de çok değişkendir. Bu sebeple işi bitirmeden önce hesaplamalar yapmak gerçekçi maliyet yaklaşımına imkan verir ve sürprizlerle karşılaşma riskini indirger.

Kamu kurumlar, bu noktada her yıl güncellemeler yaparak fiyatları dengede tutmaya çalışır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığına bağlı Yüksek Fen Kurulu Başkanlığı bu süreci yöneten kurumların başında gelir. Farklı kamu kuruluşları da kendi birim fiyat skalalarını belirler. Bunlardan bazıları şunlardır; Karayolları Genel Müdürlüğü, İller Bankası Genel Müdürlüğü, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Milli Savunma Bakanlığı gibi. Bu kamu kuruluşlarının kendi oluşturdukları birim liste cetveline resmi sitelerinden ulaşılabilmektedir.

Birim Fiyat Tarifi Nedir?

Birim fiyat cetvelleri devlet tarafından her yıl güncellenerek yayımlanır. 1 Ocak- 31 Aralık tarihleri arasında geçerliliğini korur. Birçok kamu kurum ve kuruluşu kendi ilgi alanındaki malzeme bilgisi için birim fiyat cetvelleri yayımlar.  m², m³, Adet, kg, Ton vb. farklı birimlere göre fiyatlar listelenir buna birim fiyat cetveli denir. İhale süreçlerinde yaklaşık iş maliyetini hesaplamak için yayımlanan bu birim fiyat cetvelleri kullanılır.  Birim fiyat tarifi ise imalatı yapılan işin detaylı anlatımını içermektedir. Birim fiyat cetvelinde bir sütunda gösterilmektedir. Yapım şartları, fiyata dâhil olan ya da olmayan girdiler gibi özellikleri belirtmektedir. Maliyet hesaplamasında bu gibi ince ayrıntılar iyice irdelenmelidir. Aksi takdirde birim fiyat tarifinde olan ancak fiyata dahil edilmeyen bir kalem ciddi zararlara uğratabileceği gibi, birim fiyat tarifinde olmadığı halde maliyetlere eklenen kalemde ihaleyi kaybetmeye neden olabilir. O nedenle ihaleye teklif verirken birim fiyat tarifleri yüksek önem arz eder.

Özel sektördeki çoğu firma kendi veri tabanını oluşturmuş olup bedelleri kendi birim fiyatlarına göre hesaplarken , böylee bir verisi olmayan daha küçük ölçekli firma veya İşverenler de, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın ya da diğer kamu kuruluşlarının yayımladığı birim fiyat tariflerini temel almaktadır.

Poz Nedir?

Birim fiyat cetvelleri listelenirken bir sütunda poz numarası değeri görülmektedir. Her farklı türün poz numarası birbirinden bağımsızdır. Poz no ne demektir sorusuna cevap verecek olursak, yapılan işin cetveldeki sayısal kodlamasıdır. Tam anlaşılmadı sanırım :) O zaman şöyle şöyle açıklayalım:

Poz birim fiyat cetvelindeki her bir iş kalemidir. Poz no ise, poza özel olan bir numaradır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın her yıl yayımladığı birim fiyat cetvellerinde her bir değerin poz numarası da belirtilirken kendi veri tabanında birim fiyat cetveli hazırlayan özel şirketlerin poz numaraları da kendilerine özgüdür. Kısacası her bir pozun bir poz numarası olur bu bir tür kodlamadır. Poz numaraları her sene güncellenen fiyat listelerinde değişikliğe uğrayabilmektedir o nedenle güncel olup olmadığına dikkat edilmelidir. Aşağıda basit bir örnek ile daha iyi anlayalım :

Bu benim uydurduğum basit bir poz-poz numarası örneklemesi. Burada, tıpkı ip adresi, veya telefon numarası gibi 3 farklı bölme var. Yani xx.yy.zzz şeklinde.

xx : İşin türü

yy : İmalat kapsamı

zz : İmalat adıdır

Yani bu örnekte

• 10. ile başlayanlar inşaat işi
• 30. işe başlayanlar ise elektrik işi

demektir.  Bir sonraki derinliğe gidelim:

• 10.10…. diye başlayanlar inşai işler kapsamındaki betonarme işleri
• 10.20.. diye başlayanlar inşai işler kapsamındaki  izolasyon işleri

demektir.  Bir alt derinliğe gidelim:

• 10.10.001 inşai işler kapsamındaki betonarme işlerinden kalıp çakılması imalatı
• 10.10.002 inşai işler kapsamındaki betonarme işlerinden demir montajı yapılması imalatı
• 10.20.001 inşai işler kapsamındaki izolasyon işlerinden membran serilmesi imalatı
• 30.40.002 elektrik işler kapsamındaki zayıf akım işlerinden kablolama yapılması imalatı

Şimdi daha iyi anlaşıldı sanırım :)

Poz no sorgulama nasıl yapılır?

Sorusuna gelecek olursak, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve diğer kendi ilgi alanları kapsamında yayımlayan Kamu Kuruluşları yayımladığı birim fiyat cetvellerinde poz numaralarını cetvelle birlikte paylaşmaktadır. Aşağıda bunların linklerini paylaşacağız. Buradan poz numaralarına rahatça ulaşılabilmektedir. Gelişen ve değişen dünyada alternatif çözümler her alanda olduğu gibi burada da karşımıza çıkmakta ve bu gibi işlemler için web siteleri hali hazırda kullanılmaktadır. Bunlara  AMPyazılım’dan ilgili programları satın alarak ulaşacağınız gibi birimfiyat.net gibi salt bu konuda uzmanlaşmış sitelerden bulabilirsiniz. Gerekli bilgiler girilerek güncel fiyatlara ve malzemenin poz bilgisine ulaşılabilmektedir.

İnşaat İşleri Birim Fiyat Listesi

Farklı kamu kuruluşları kendi bünyesini ilgilendirecek alanlarda birim fiyat listesi paylaşmaktadır. Şöyle sıralanabilir;

• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞB) birim fiyatları Ulaşmak için TIKLA
• İller Bankası birim fiyatları  Ulaşmak için TIKLA
• MSB birim fiyatları Ulaşmak için TIKLA
• Karayolları birim fiyatları Ulaşmak için TIKLA
• Kültür ve Turizm Bakanlığı birim fiyatları Ulaşmak için TIKLA
• DSİ birim fiyatları

İlgili birimlerin resmi sitelerinde bu bilgiler yayımlanmaktadır. Pdf formatında paylaşılan bu listeler maliyet hesaplamada rehberlik etmektedir. Excel indirilmesi maalesef telif nedeniyle yasak olduğundan, sadece firmaların kendi sitelerine link paylaşımı yapılabilmektedir.

Birim Fiyat Nasıl Hesaplanır?

Birimfiyat hesaplama imalat, malzeme gibi özelliklere bağlı olarak hesaplanmaktadır. Tarifteki her bir iş kaleminin yapılması için gerekli her türlü malzeme, işçilik, sarf giderleri yatay düşey taşımalar, genel gider ve kar  dahil edilerek belirlenir. Hesaplamalara KDV dâhil değildir. Yeni ismiyle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 1955 yılında aldığı kararla kar ve genel gider oranları %25 olarak hesaplanmaktadır. Her yıl fiyatlar güncellenmektedir. Birim fiyat.net gibi siteler arama motoru hizmetiyle poz numarasını ya da malzeme adını yazarak istenilen malzeme hakkında detay vermektedir.

Birim fiyat analizi yapmak maliyet hesaplamasında önemlidir. İlk olarak kullanacak malzemelerin tespiti ardından miktarları hesaplanmalıdır. Kullanılacak alan malzeme miktarını doğrudan etkiler. Bunları doğru hesaplamak sağlıklı sonuçlar almak için gereklidir. Ardından ihtiyaç duyulan işçi sayısı ve işçinin çalışacağı saat miktarları da önemli bir diğer girdilerdir. Kullanılacak alet edevatın neler olduğu ve bunların analizi de yapılmalıdır. Nakliye ve taşımalar ise bir diğer faktördür. Ulaşım bedelleri birim fiyat analizi yaparken hesaba katılmalıdır. Şu yazımızdaki yaklaşımlar, yaklaşık maliyet hesaplarında size oldukça yardımcı olabilir:  Yapı Yaklaşık Maliyeti Hesabı

Bazı özel imalatların birim fiyatları bulunmamaktadır. Bu durumda özel şirketlerin birim fiyatları belirlemesi gerekmektedir. Bu hassas bir süreçtir. Hesaplama yapılırken rayiç fiyatları üzerinden düşünülmelidir.

Yapı Maliyeti Kapsamındaki Diğer İçerikler

• Yapı Yaklaşım Birim Maliyetleri – 2022
• Birim Fiyat Kavramı ve Güncel Birim Fiyatlar
• Kalıp Metrajında Kırık ve Düz Ölçü Hesapları
• Yapı Yaklaşık Maliyeti Hesabı – 2022
• İnşaat m2 Yaklaşık Maliyetleri Tablosu
• Konut İnşaatlarında Maliyet Dağılımı

 Birim Fiyat Esaslı Sözleşme Nedir?

İşveren ile yüklenici firma arasında ön veya kesin projelere ilişkin her bir pozun birim fiyatının gerekli poz miktarlarıyla çarpılması sonucu toplam bedeli belirlenen sözleşme tipidir. En çok tercih edilen sözleşme tiplerinden birisidir, çünkü avantaj olarak İşveren ve Yüklenici arasında en dengeli olan sözleşme tipidir. Birim fiyatlar sabittir, sözleşmede gelecek zamlar net bir şekilde belirtilmiştir. Bu fiyatlar ile işin uygulanan miktarı ne ise, o kadar ödeme yapılır. Böylece İşveren farklı fiyat sürprizlerinden, Yüklenici  proje değişiminden kaynaklı metraj revizyonlarından mali açından etkilenmez. İhale sürecinde, birim fiyat tarifine ilişkin kritikler var ise, sözleşme aşamasında sorun olmaması adına mutlaka teklif mektubunda belirtilmelidir.

Gerekli hallerde (sözleşmede belirtilen enflasyon ya da kur artış durumları çerçevesinde) ilgili birim fiyatlarda güncellemeye gidilebilir. Birim fiyat güncelleme yıl içinde çeşitli sebeplerden dolayı gerçekleşebilir.