İlginizi Çekebilir
  1. Ana Sayfa
  2. İnşaat Bilgileri
  3. Temel Nedir? Temel Çeşitleri Nelerdir?

Temel Nedir? Temel Çeşitleri Nelerdir?

featured


Temel Nedir?

Yapının yüklerini, güvenli bir şekilde zemine aktaran yapı elemanıdır. Temeller, düşey taşıyıcılardan ( kolon, perde, çekirdek taşıyıcı duvar vb.) aldıkları yükleri daha geniş bir alana yayarlar. Betonarme temeller, sadece betonarme değil, çelik, ahşap gibi yapıların da temelleri olarak kulalnılır.

Temel  Çeşitleri Nelerdir ?

Temeller, yükün büyüklüğüne, yükün geldiği düşey taşıyıcıya, zemin türüne ve taşıma gücüne bağlı olarak çeşitli şekillerde yapılabilir.

YÜZEYSEL TEMELLER

Yapı yükünün, zemin yüzeyine yakın bir yerde güvenle taşınabildiği  zeminlerde uygulanır. Kuru ve sulu zeminlerde uygulanabilir. Temel, kesinlikle zemin yüzeyine oturtulmamalı, mutlaka don seviyesi altına inilmelidir. Yüzeysel temelleri, kendi içinde duvaraltı temeli, tekil temel, sürekli temel ve radye temel olmak üzere dört gruba ayırabiliriz.

1. Duvar Altı Temeli:

Kagir temel, beton temel, betonarme temel gibi türleri vardır.

2. Tekil Temeller:

Her kolonun altına ayrı ayrı yapılan temellerdir. Münferit veya ayak temel de denir.  Orta sertlikte zeminlerde ve bina ağırlığının daha az olduğu koşullarda uygulanabilir. Tekil temeller zemine, genelde kare veya dikdörtgen, nadir de olsa daire veya çokgen tabanlı sömeller ile oturtulurlar.

 

Olumlu Yanları:

  • Ekonomik olması
  • Yapım kolaylığı
  • Statik çalışma biçiminin net olması

Dikkat Edilecek Hususlar:

! Zemin, kolon altındaki temellerin birbirine çok yaklaşmadan boyutlandırılmasına imkan sağlayacak sağlamlıkta olmalıdır.

! Zeminde ve/veya yapı sisteminde, temellerde farklı çökmelere sebep olabilecek süreksizlikler olmamalı

Sadece düşey yük ( normal kuvvet)  etkisi altındaki tekil temellere pandül kolon temeli denir. Düşey yükün yanı sıra temel eğilme momenti ve yatay kuvvet etkisi altında ise simetrik tekil temeller (ankastre kolon temeli) ya da simetrik olmayan tekil temeller olarak sınıflandırılabilir.

!Eğer kolonların yakınlığı ya da kolona etkiyen yüklerin büyüklüğü nedeni ile tekil temeller birbirine girişiyorsa 2 kolon temeli ( birleşik-kombine temeller) kullanılır. Yapı kenarındaki kolon temeli, komşu arsa ya da bina sınırını ihlal edecek ise yine bu temel uygulanmalıdır.

3.Sürekli Temeller:

Sürekli temeller, şerit temel veya mütemadi temel olarak da adlandırılır. Kendi içerisinde bir doğrultuda sürekli temel ve iki doğrultuda sürekli temel olmak üzere iki gruba ayrılır. Bir doğrultuda sürekli temel yine kendi içinde iki kolon temeli ( yukarıda bahsettiğim) ve ikiden fazla kolonlu sürekli temel olarak gruplandırılır.

Zeminin sağlam olduğu basit yığma binalarda, temel duvarları ya doğrudan temel tabanına ya da temel zemini üzerinde dökülen betonarme duvaraltı sömeli ya da taştan yapılan taş sömeli üzerine oturur. Temel zeminin daha zayıf ve bina  yükünün daha fazla olduğu yapılarda ise taşıyıcı temel duvarlarının altına, iskelet-karkas yapılarda da kolonların altına, kolon enkesitleri boyunca devam eden betonarme sürekli sömeller yapılır. Bu sömeller plak, kiriş ya da tablalı kiriş şeklinde inşa edilebilr.

 

 4. Radye Temeller:

Radye jeneral olarak da bilinir. Dolma zeminlerde, emniyet gerilmesinin düşük olduğu ya da fazla sıkışabilen zeminlerde, kolonların birbirine çok yakın olduğu durumlarda radye temel uygulanır. Bina zemini tamamen örten ve tersine çalışan bir döşeme üzerine oturtulur.  Radye temel imalatı adlı konumu incelemek isterseniz : Radye Temel Nasıl Yapılır?

 

Düz Radye Temel:

 

 Kirişli Radye Temel:

Duvar ya da kolonların aralıkları fazla ise temel, kirişli radye temel olarak yapılır. Kirişli radye temeller iki şekilde yapılır.

Alttan Kirişli Radye Temel:

 

Üstten Kirişli Radye Temel:

 

Mantar Şekli,nde Radye Temel:

Ters Kemer Şeklinde Radye Temel:

 

Rijit Temel:

 

 

DERİN TEMELLER

Zeminin sağlam tabakası çok derinde ise, yapı yüklerini bu tabakalara aktarabilmek için derin temeller kullanılır. Derin temeller, zemin içerisinde kullanılabilir hacimler oluşturabilme avantajına da sahiptir.

1. Ayak Temel:

Tekil temeller gibi ve genellikle betonarme olarak inşa edilir. Ayaklar, planda belirtilen duvarların birleşme noktalarına getirilir ve tabanları, kare veya çan şeklinde genişletilir. Açık temel çukurunda inşa edilen bu ayakların üst kısımları, birbirine betonarme kirişlerle bağlanır.

 

2.Kazıklı Temel:

Yapı yükü, zemine çakılan kazıklar kanalıyla, derinlerde bulunan sağlam zemine, kazık uçlarıyla(uç kazığı) yada kazığın yan yüzeylerinin sürtünmesinden (sürtünme kazığı) yararlanarak aktarılır. Zemine belirli aralıklarla çakılan bu kazıklar birbirine, üst kısımlarına atılan bağ kirişleri ve ızgaralarla bağlanır.

3.Kesonlar:

Sağlam zeminin derinde olması keson temel ve kazık temellere göre daha geniş karne ve sağlam temel yapmak gerektiği durumlarda keson temeller uygulanır. Bu tip temeller, zemin üzerinde içersisi boş olarak inşa edilip, ağırlığından da yararlanarak, istenilen derinliğe indirmek suretiyle oluşturulur.

Genllikle üç tipte yapılır:

  • Açık kesonlar
  • Pnömatik kesonlar
  • Yüzen kesonlar (yüzen sandıklar)

 

Bu yazı çeşitli internet kaynaklarından ve betonarme ders notlarımdan derlenerek hazırlanmıştır. Kaynak belirtilmeden  paylaşılamaz.

Bu içeriği faydalı bulduysanız, sosyal medya hesaplarınızda paylaşarak daha fazla kişinin faydalanmasına yardımcı olabilirsiniz. Ayrıca eklemek veya düzeltmek istediklerinizi yorum olarak paylaşabilirsiniz. Böylece fayda değeri daha yüksek bir içerik oluşmasına siz de katkı sağlayabilirsiniz.

Yorum Yap

Yorum Yap

Yorumlar (21)

  1. Şakir işler 7 yıl önce

    Merhaba hocam,180metre kare iki katli ev yaptım. Bu evin 22metrekarelik odanın altı merdivenle bereber bodrum yaptım. Bodrum yanları 30cm perde den oluşuyor. Dairenin temel kısmı ise kolonların geçtiği heryer 1 metre eni 40 cm kalınlığında kiriş, ara bağlantılar ise 30cm eni 40cm kalınlığında tekrar kirişlerle birbirine bağlantılı.yalnız temel 50cm dolgu yapıldıktan sonra üstüne ince bir çakıl serildikten sonra yapıldı. Zemin ise son derece yumuşaktı ince kum çıkıyordu. Temel kirişlerden sonra yerden yükseklik dolgu perdesi olarakta 30cm eni 110 cm perdenin içi dolgu yapıldıktan sonra üstüne bir beton dökülerek inşaata devam edildi. Sıkıntı…. binanın dört cephesinin orta kısımlarında ince çatlamalar oluştu.hayal kırıklığına uğradım özenle yaptığım evi bazen imkanım olsaydı yıkardım. Hocam tavan tabliye köpük asmolendir belki hafiflik olarak faydası olur bu çatlamaları nasıl kapatabilirim ve çok açılırmı lütfen ne yapmam gerektiğine yardımcı olurmusun

    • Merhabalar Şakir bey binanız gayet iyi kolon ve kirişlerden oluşmaktadır zemin yumuşak olduğu için zeminde yer yer oturmalar olmuştur ve olacaktır da ince çatlaklar eğer duvarlar daysa önemli değil ama kolon veya kirişlerde ise çatlakları kireç katılmamış harç ile sıvayın sebebi çatlaklardan hava sızıp kolon ve kiriş direklerinin demirlerine oksit yaparak zamanla aşınmasına sebep olur bu yüzden acil sıvanması gerekir.kısacası bu çatlakların sebebi binanı ağırlığının zemine baskı uygulayıp şekil vermesidir zamanla dahada oturacaktır ama bu kesinlikle zararlı değildir aksine zemine iyi oturan binalar depremde statik kuvvetten az etkilenirler.son olarak kolonlarınızdaki Eterlerin arası kaç cm onunda bilgisini paylaşırsanız dahada yardımcı olurum.Kalın Sağlıcakla

  2. Selamlar. 8 dairelik 4 katlı bir binada yaşıyorum. Binanın kapalı otoparkına su giriyor. Bu nedenle bulunan çözümde binanın temelinin, petrol varili sığacak biçimde kırılması lazım. Bu binanın statiğinde sorun oluşturur mu?

    • evet oluşturur; yetkin bir statik mühendisinden danışmanlık almanız lazım bu konuda; kesinlikle kafanıza göre kırım yapmayınız. Buna göre tadilat projesi hazırlanmalı; gerekli izolasyon ve güçlendirme tedbirleri alınmalıdır.

  3. Üstadım merhaba Bartın’da köyde 130 m2 bir ev yapmak istiyorum. Yarım bodrum yüksek giriş ve 1 kat şeklinde bodrum garaj ve depo olarak kullanılacak. Gereksiz maliyete girmemek adına siz olsanız nasıl bir temel yapardınız ayrıca bodrum kata çepeçevre perde yapmak gerekirmi vs. şimdiden teşekkür ederim

  4. Emre ÖRS 4 yıl önce

    kaynakçanızı belirtilmisiniz hangi kaynaklardan bulunduğunu

  5. Merhaba aykut bey bir sorum olucakti yardımcı olursanız sevinirim ben 25 m uzunluğunda ve 1 metre genişliğinde 0.4 m derinliğinde bir temel ve bunun üzerine 2 m yükseklikte 25 m uzunlukta ve 0.3 m kalınlıkta bir duvar inşaa etmek istiyorum nasıl bir temel yapılmalı dolgusu ne olmalı temeli ne kadar zeminden aşağı yapmalıyım zemin teşekkür ederim

    • Merhabalar

      Zemin parametreleri ve duvarın kullanım amacını bilmeden, hesap kitap yapmadan böyle blog yorumunda verilecek bilgiler olsaydı inşaat mühendisleri 4 yıl lisans eğitimi almazdı değil mi Fatih Bey =) Lütfen bir yapı mühendisinden profesyonel destek alınız, bu şekilde ilerlemek sizin için doğru olmaz, size parmak hesabı yorum yapanlara da sakın itibar etmeyiniz. İşi bilmeyen kimselerdir.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir