Ankraj Nedir? Ankraj Çeşitleri Nelerdir?

Ankraj Nedir?

Ankraj, belirlenen bir açıda zemine açılmış olan deliklerin içine donatı, öngermeli çelik halat yerleştirildikten sonra bu boşlukların içine beton enjekte edilmesi işlemine ankrajlama denir. Ankraj ise elimizde olan donatılı veya öngermeli halatlı çivi gibi elemana denir. Bir nevi elemanımızı zemine çivilediğimizi düşünebilirsiniz. Ankraj işleminin sözlükteki karşılığı ise gömme veya saplama anlamına gelmektedir.

Ankrajların Kullanım Amaçları Nelerdir?

• Gevşek zeminlerde veya yüksek şevli durumlarda göçmeyi, kaymayı engellemek amacıyla kullanılabilir.
• Zemin katın altındaki otoparklarda (yer altı otoparklarda) kullanılmaları zorunludur.
• Barajların yükseltilmesi için kullanılır
• Büyük şevli kazılarda çalışan insanların güvenliğini sağlamak için kullanılır.
• Tüneller veya metro inşaatlarında kullanılır.
• Deprem ve sismik olaylar sonucu gevşeyen zemini sabitlemek amaçlı kullanılır.

Ankraj Çeşitleri Nelerdir?

Ankraj türlerini dört başlıkta ayırabiliriz. Bunlar, pasif ankraj, öngermeli ankraj, geçici ankraj ve kalıcı ankrajlardır.

• Pasif ankraj: Zeminin ankraja haraket etmesi ile yük taşırlar, yapıya veya yüzey levhasına çekilerek kullanılırlar.
• Öngermeli Ankraj;

• • •  Geçici ankraj: Yapı inşa aşamasındayken kullanılır, kısa ömürlüdür ve yaklaşık olarak 2 yıllık kullanım ömürleri vardır.
    • Kalıcı Ankraj: Yapı ve kazı alanlarında uzun yıllar kullanılmak için inşa edilirler. Kullanım ömürleri 75-100 yıl arasındadır.

Ankraj Elemanları Nelerdir?

Ankraj eleman sayısı kullanım alanına göre değişiklik gösterebilir fakat temel olarak dokuz elemandan oluştuğunu düşünürsek. Bunlar;

• Ankraj Deliği: Ankrajın yerleşeceği deliktir.
• Çelik Halat: Yüksek çekme dayanımı istendiğinden vanadyum ve karbon alaşımlı imal edilirler.
• Kafa: Ankrajı sıkıştırırken kullandığımız bölgedir, plakanın üstünde olur
• Plaka: Zemini kafa arasındaki elemandır.
• Kama: Gerdirme esnasında halatları sabitlemeye yarar, gerdirme sırasında halatları sabitler.
• Merkezleyici: Ankrajın merkeze yerleştirilmesine yardımcı olan elemandır.
• Ayırıcı: Ankrajları bir arada tutan veya ayıran elemandır.
• Kourge Boru: Ankrajı dış etkenlerden (korozyon vb.) koruyan borudur.
• Enjeksiyon: Açılan ankraj deliğine doldurulan betondur.
• Ankraj Kökü: Öngerme kuvvetini zemine aktarmaya yarar.

Ankrajların Kullanım Alanları Nelerdir?

Ankrajların birden fazla kullanım alanları vardır bunlar:

• Riskli bölgelerdeki derin kazılar güvenli ve ekonomik olarak yapılmaktadır.
• Arka dolgu ihtiyacı ortadan kalkmaktadır.
• Zeminde beklenmeyen bir sorunla karşılaşıldığında alternatif çözümlere olanak sağlamaktadır.
• Geçici kazı sistemi kalıcı kazı sisteminin bir parçası gibi kullanılabilir.
• Yatayda kazı alanı azalmakta böylece inşaat alanına yakın bulunan bina, yol, elektrik, su vb. sistemlerin zarar görmesi engellenmektedir.
• Daha dar kazı alanlarında zeminde zedelenmeyi azalmaktadır.

Ankraj Uygulaması Nasıl Yapılır?

Ankraj uygulaması yapılacak olan zemin veya duvar istenilen büyüklükte ve derinlikte açılmalıdır. Dikkat edilmesi gereken bir husus ise ankrajların birer yapı elemanları olduklarıdır, beton ve çelik gibi hesaplanıp tasarlanması gerekmektedir. Deliğin içindeki toz, harç kalıntıları gibi tutunmayı önleyecek her türlü malzeme temizlenmelidir. Bu temizleme işi için en doğru işlem ankraj deliğinin içine hava püskürtüp içerisinin tamamen temizlendiğinden emin olmaktır. Delik içine yapıştırılacak malzeme sıkılır, burada ankrajları birbirinden ayıran başka bir kısma daha geldik. Yeni bir kiriş için açacağınız ankraj ile tünelde iksa profiler için açacağınız ankrajlar birbirinden çok büyük farkları olacaktır. Tünel şantiyesinde kullanacağınız malzeme büyük ihtimalle donatı ve beton olacak ve ankrajın şekli çekip çıkarılmayı zorlaştırmak için kenarlarında kanca gibi dişler bulundurmalıdır. Bu sayede ankrajın yerinden çıkması çok daha zorlaşacaktır. Tünel inşasında ankrajı zemine veya kayaya yaparsınız lakin yeni kiriş bağlamak için betonu delmiş olacaksınız. Ankraj işlemi yukarıda bahsettiğim üzere çeşitli işler için farklı şekillerde farklı malzemelerle kullanılacaktır. Kiriş için çalıştığınızı farz edip imalatımıza devam edelim, Kolona deliği açtınız içini temizlediniz ve epoksi malzemenizi deliğin içine doldurdunuz ardından da içerisinde donatınızı yerleştirdiniz. Burada kenetlenme boyu da çok önemli, yeterli kenetlenme boyunu bırakmazsanız deprem anında donatınız yerinden ayrılabilecek, artık serbest donatıya bağladığınız kirişin nasıl davranacağını siz düşünün. Yeterli kenetlenme boyunu verdiğiniz zaman aynı bir beton içine daldırılmış gibi davranabilecektir.

Zeminde ve Şevlerde Ankraj Uygulaması

Zeminlerde ankraj uygulaması farklı şekillerde olabilir. Örneğin bir baraj şantiyesinde ankraj farklı şekilde kullanılırken bir istinat duvarında farklı şekillerde kullanılacaktır. Çok büyük bir dayanma duvarı yapmanız gerekiyor ve zamanınız da kısıtlı. Taş işçiliği gerektiren istinat duvarını yapmanız size vakit kaybettirecektir bu yüzden hasır çelik, püskürtme beton ve olmazsa olmazımız ankrajımız ile kısa sürede zemini önünde bir istinat duvarı varmış gibi sabitleyebilirsiniz. Ankrajın buradaki görevi hasır çelik ve püskürtme betonun zeminden kaymasını aynı zamanda zemini bir nevi güçlendirerek kaymasını önlemektir. Şevlerde ankraj uygulamasına geldiğimiz zaman özellikle yüksek eğimli şevlerde, kayma dairesini çizdiğiniz zaman ankrajlarınızın boyu kesinlikle çizdiğiniz kayma çizgisini geçmelidir. Aksi halde sanki şev hiç ankrajlanmamış gibi belirlediğiniz çizgiden kayıp gidecektir. Dairenin boyunu geçmesinin mantığı ise zemin o bölgeden kaymak isteyecek lakin belirlediğiniz çizgiyi dik olarak kesen ankrajlarınız olacak dolayısıyla şevin kayması çok daha zor hale gelecektir.

İSG için Ankraj Uygulamaları

İSG birinci önceliğimizdir. İSG için ankraj uygulaması genel olarak çalışılması zor bölgelerde çalışılacak kişinin güvenli bir şekilde işini yapabilmesi için duvara veya sağlam bir malzemeye ankrajlanacak ve ankraj başına geçirilen emniyet kemeri ile çalışacak kişi rahatça çalışabilecektir. Örneğin çatı veya eğimli yüzeylerde çalışan kişiler için bir yere bağlı olarak çalışmak için ankraj uygulamasının da yapılması gerekmektedir.

Saygılarımla…

Emir Mert SALKIN