Bant Pencere ve Kısa Kolon Etkisi

Bant Pencere Nedir ?

Yapıda, iki düşey taşıyıcı eleman arasında, bu taşıyıcılar ile arasında herhangi bir materyal olmadan boylu boyunca uzanan, yüksekliği bulunduğu duvarın yüksekliğinden daha az olan pencere tipidir.Tipik bir kısa kolon örneğidir. Bant pencereler daha çok ışık alması istenilen bodrum ve zemin katlarda, endüstriyel yapılarda  kullanılmaktadır.

Bant Pencereler Neden Risklidir ?

Bant pencere uygulaması risklidir. Deprem etkisi gibi yanal yükleme altında, taşıyıcı elemana bağlı olan duvarlar, bu elemanların yanal ötelenmelerini kısıtlarlar. Ancak bant pencerenin olduğu kısımlarda, bant pencere zayıf bir eleman olduğu için yanal ötelenmeye herhangi bir kısıtlama etkisinde bulunamaz. Bu tip pencerelerin yüksekliği, bağlı olduğu düşey taşıyıcı elemanın genişliğinden fazla ve duvarlarla taşıyıcı elemanlar arasında özel bir birleşim yoksa, kısa kolon oluşumuna neden olur. 17 Ağustos Marmara Depremi’nde bunun örneği pek çok yapıda görülmüştür. Bu durumu bir örnekle daha iyi açıklayabiliriz :

 Resimde görüldüğü gibi, genel olarak otoparklarda ve sanayi yapılarında, daha fazla ışık girmesi amacı ile kolon hizasında duvarlar tam örülmez ve pencere oluşturulur. Bant pencere dediğimiz bu uygulama kolon boyunun kısalmasına ve o kolona projede öngörülenden daha fazla deprem kuvvetinin etkimesine neden olur. Örneğin kolon boyumuz 3 metre olsun. Satik hesap bu kolon boyuna göre yapılır ve donatılar bu hesaba göre yerleştirilir. Kolon rijitliği k : I/ h ( kolon ataleti/kolon yüksekliği) olduğundan ve de bant pencere oluşumu nedeniyle kolon boyu kısalacağından rijitliğin ve dolayısıyla etkiyen yük ve kesit etkilerinin de artar. Biz kolonumuzu birinci duruma göre hesaplayıp donatılandırdığımızdan, kolon bant pencereli durumda oluşan kesit tesirlerini taşıyamaz ve yetersiz kalır.

Bant Pencere Uygulamasında Alınabilecek Önlemler :

Duvarlar ile kolonların birleşiminde, yanal ötelenmeyi bir miktar serbest bırakabilecek ezilebilir materyalların konulması gerekmektedir. Ayrıca kolonda etriye sıkılaştırılması yapılmalıdır.

Bodrum katta bant pencere yapılacak kolonların sağına ve soluna 1 m eninde betonarme perde imalatı yapılarak,  kısa kolon etkisi problemi çözülebilir. Zemin katta ise dolgu duvarlar ile bant pencere yapılacak ise, bant pencereye maruz kalan kolonların sağına ve soluna 1 m lik dolgu duvar örülebilir. Bu şekilde deprem etkisinde kesmeye maruz kalan eleman kolonlar değil, perde ve dolgu var olacaktır.